عنصر اول:
استفاده صحبت از شاه فاضل:
تجربه کاران امتحانگاه ظهور، متفق اند که خامهء تقدیر بر صفحهء سیمای هر صاحبکمالی اثری نگاشته است – و سحاب بی نیازی، در حدیقهء طبع هر معنی نهال قدرتی کاشته.
بعضی از آن جوهر اند که دلهای حاضران را به صحبت ...شان بی اختیاری حزن در میگیرد و بعضی با آن کیفیت که دماغ مستفیدان از مشاهدهء شان، جز نشهء سرود نمی پزیرد.
یکی از دلایل کمال هر فن، تصرفست در مزاج غیر کردن – یعنی قوت استعداد دیگری هم وضع خود به فعل آوردن.
ازینجاست که محاذی شعلهء چراغ، هر سر انگشتی شمعی است افروخته، و مقابل شعاع آفتاب، هر قطرهء آبی کلاه زرینی سر دوخته.
در تسلط آباد مخمل بافان قماش خواب، مژگانها ناگزیر سر بهم پیچیدن اند،و در ادبکدهء سرمه سایان پردهء شب، نظاره ها بی اختیار نفس در سینه دزدیدن، چون درین طایفه هر یک از قبض و بسط، قوتی تمام دارد، بحکم قدرت غالب، زیر دستان را محروم نصیبهء ایثار نمیگذارد در پرتو آفتاب حضورش، شعاع معنی بر دلها می تافت که در غیبت لمعه یی ازان متصور عالم خیال نبود،و از صفایی آئینه صحبتش، تمثال حقیقتی بر طبایع مکشوف میگردید که در اوقات دیگر بخواب توهم نیز نقاب نمیکشود.
از آنجمله بیتی چند که بحکم معنی ایمانش از پردهء خیال بیدل هیچمدان پرواز رنگ و ورود داشت،در ضمن اشعاری که موقوف بذیل عنصر دوم است خواهد نگاشت، تا منکشف گردد که حضور این طایفه، چه مقدار کلید بستگیهای دل است،و نگاه این قوم در چه درجه صیقل آلودگی های آب و گل.
ریشه با آب چو ســــــــــازد گل احمر گردد
خاک چون طالب خورشیــــــد شود زر گردد
صحبتِ صافــــــدلان جوهر اکسیر غناست
بی صدف قطره محُال است که گوهر گردد
حضرت بیدل
منبع
کلیات ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل جلد چهارم
صفحهء 50 الی 51 چاپ 1341 هجری خورشیدی
و تائید از کلیات حضرت بیدل چاپ 1299 بمبی
نظرات شما عزیزان: